จระเข้โบราณรุ่นแรกเริ่มนั้นก็ได้แก่ “เมทรี-โอรินซุส (Metriorhynchus)” ซึ่งดำรงชีพอยู่ใต้ น้ำ มีความยาวไม่มากเท่าไหร่ แค่ประมาณ 3 เมตร ปลายหางบานเหมือนหางปลา แต่ขึ้นมาวางไข่บนบก

อีกตัวหนึ่งที่น่าทึ่งคือ จระเข้ยักษ์ “ซาร์โค-ซูซุส (Sarcosuchus)” จัดว่าเป็นขนาดมหึมาที่สุดของทุกยุค เพราะยาวตั้ง 12 เมตร แบกน้ำหนักปาเข้าไป 10 ตัน ว้าว!

ที่เกริ่นมานั้นเป็นจระเข้รุ่นแรก ญาติห่างๆไกลลิบลิ่วกับจระเข้รุ่นปัจจุบัน

แต่ที่อยากเอ่ยถึงในวันนี้ก็คือช่วง “ยุคครี-เตเชียส (Cretaceous)” (144 ถึง 65 ล้านปีก่อน) อันถัดจากยุคจูราสสิก และเป็นยุคปลีกย่อยสุดท้ายแห่งมหายุคมีโซโซอิค นั่นก็เพราะต้นตระกูลจระเข้ รุ่นใหม่ทวีจำนวนเพิ่มพงศ์เผ่าขึ้นอย่างมากมายก็ในยุคนี้แหละครับ

ตัวที่น่าสนใจที่สุดนั้นก็คือ จระเข้ยักษ์ “ไดโนซูซุส (Dienosuchus)” มันเป็นญาติสนิท ตัวหนึ่งของจระเข้รุ่นปัจจุบัน ซึ่งเคยยืนโรงร่วมกับไดโนเสาร์เมื่อ 70 กว่าล้านปีก่อน

    

          เนื่องจากขนาดที่ยาวเหยียด 10 ถึง 12 เมตร น้ำหนักตั้ง 9 ตัน เรียกว่า ขึ้นแท่นเป็นคู่ปรับได้เลยกับ “จระเข้ยักษ์ ซาร์โคซูซุส” บรรพบุรุษของมัน

จำเดิม นักวิชาการเคยคะเนขนาดของจระเข้ ไดโนซูซุสไว้ยาวเหยียดถึง 15 เมตร ทว่า นักวิชาการยุคใหม่กลับลดลงมา เหลือ 10-12 เมตร ซึ่งก็ยังถือว่ามหึมาอยู่ดี เพราะจระเข้น้ำเค็มยุคปัจจุบันที่ว่าใหญ่สุดๆ (3-5 เมตร) เมื่อเทียบกับไดโนซูซุสแล้วก็ยังตัวจิ๋วกว่าตั้ง 2-3 เท่า

สำหรับสัดส่วนรูปกายไดโนซูซุสนั้นดูแล้วคล้ายจระเข้แม่น้ำไนล์ ซึ่งปกติชอบหม่ำกุ้งหอยปูปลาเป็นพื้น แต่บางทีนึกครึ้มใจก็เขมือบสัตว์ป่าตัวเบิ้มได้เหมือนกัน (เช่น ม้าลาย)

ในอดีต ด้วยเหตุที่ไดโนซูซุสมีขนาดเข้าขั้นจระเข้ยักษ์ มันจึงจู่โจมไดโนเสาร์ขนาดปานกลางที่มาใกล้ริมตลิ่งได้อย่างสบายๆ เช่น ไดโนเสาร์กินพืช “พาราซอโรลอฟอัส (Parasaurolophus)” ที่น้ำหนักเท่าช้าง (ราว 3 ตันครึ่ง)